بلواي تلگرافخانه شيخ الرئيس براي شعاع السلطنه
ملك منصور ميرزا دومين فرزند مظفرالدين شاه در 18 ربيع الثاني 1297 هـ.ق در شهر تبريز به دنيا آمد و در سال 1303در حالي كه هنوز كودك 6 ساله بيش نبود بقول ابراهيم شيباني صاحب كتاب منتخب التواريخ از روي شايستگي!!! لقب «شعاع السلطنه» گرفت و در سن يازده سالگي يعني سال 1314 به حكومت گيلان و توالش منصوب شد و در همين سال روزنامه شرافت كه قسمت اعظم آن به زندگينامه افراد حكومتي اختصاص دارد در شماره 4 خود درباره وي متملقانه مي نويسد كه: « از انواع فضائل و هنرهاي گوناگون بهره و نصيبي وافي دارند خاصه در علوم عربيه و فنون رياضي و طبيعي و از شيمي و فيزيك و فن تاريخ و ساير معلومات عصر جديد از لسان فرانسه و انگليسي و صنعت عكاسي و فنون حربيه و قواعد عسكريه از پياده نظام و توپخانه كه مدت هفت سال تمام در توپخانه مشغول مشق و تعليم بوده اند و كليه آداب فروسيت كه در جمله اين علوم و فنون مقام والايشان اشهر و برتر از وصف و بيان است » هر چند معلوم نيست فردي كه از 11 سالگي تا 17 سالگي خود را با مشق و تعليم توپخانه گذرانده است اين همه علوم و فنون ديگر را چگونه فرا گرفته است .
وي بالاخره در اواخر 1318 در سن 21 سالگي به حكمراني فارس منصوب مي شود و در روز چهار شنبه 27 ذيحجه همان سال در ميان استقبال عده زيادي از طرف دروازه اصفهان وارد شيراز مي شود.
شعاع السلطنه از همان روزهاي اول ورودش سعي مي كند كه كارها را خود بدست بگيرد و اولين حكمش اين بود كه بيگلر بيگي همه روز از صبح بيايد در باغ حكومتي بنشيند و عصر برود چوب و فلك و زنجير خانه هم فقط به خود حكومت منحصر باشد و ديگر كسي حق چوب زدن و حبس كردن نداشته باشد. اين حكم در ظاهر به نفع مردم شهر بود. اما درحقيقت براي اين بود كه همه حكومت و كارهاي شهر در قدرت وي باشد و از نفوذ ديگران كم كند. ورود او با ماه محرم و ايام عزاداري سالار شهيدان مقارن مي گردد و شعاع السلطنه عوام فريبانه در باغ حكومتي روضه خواني و تعزيه به راه مي اندازد و در همين حال بين شعاع السلطنه و محمدرضا خان قوام الملك به سبب مسائل مالي اختلاف در مي گيرد و وي به قوام حكم مي كند كه با خانواده اش به عتبات برود و اختلاف تا آنجا پيش مي رود كه در روز پنجم محرم به بهانه اي سعي در دستگيري قوام مي كنند. قوام نيز كه از قبل پيش بيني چنين موضوعي را كرده بود با گروهي به شاهچراغ رفته بست مي نشيند تفنگچيان وي نيز شاهچراغ، مسجد نو و همه مغازه هاي اطراف را محاصره مي كنند از آن طرف حكومت نيز عده اي سرباز را با توپ و تفنگ به آن محل مي فرستد. اين بلوا و آشوب چند روزي در شهر بر پا بود تا اينكه از تهران تلگرافي براي قوام مي رسد و از او مي خواهند كه بعد از متفرق كردن مردم به طرف تهران حركت كند و وي بناچار چنين مي كند بعد از پايان گرفتن اين جريان، حكومت تا مدتي شبها عبور و مرور مردم را ممنوع مي كند.
شعاع السلطنه باغ ارم را بعنوان ساختمان اندروني و رشك بهشت را بعنوان بيروني انتخاب مي كند و در ميان ارگ كريمخاني نيز شروع به ساختن بنايي مي نمايد و لي اكثر وقت خود را به شكار و تفريح در باغ هاي اطراف شهر و يا در عمارت باغ ارم و رشك بهشت مي گذراند و فقط در هفته چند روزي را براي رسيدگي به كارها به شهر مي آمد اما مردم از همه جهت در سختي و ناراحتي به سر مي بردند و بخصوص از نظر پخت نان كمبود بسياري در شهر وجود داشت اما شعاع السلطنه بجاي اينكه درصدد اصلاح اين وضع بر آيد حكم كرد كه كشاورزان بايد گندم را با قيمت خرواري هفت تومان به حكومت بفروشند در صورتي كه هر خروار گندم تا حمل به شهر براي كشاورزان 10 تومان مخارج داشت حكومت نيز قصد داشت اين گندم ها را خرواري 8 تومان به نانوايان بدهد تا اين ميان سودي عايدش گردد ولي همين حكم كه بازور و اجبار نيز اجرا مي شد باعث شد كمبود بيشتري در شهر بوجود آيد و نانوائي ها در شهر با ازدحام بيش از پيش مردم مواجه شدند و مردم بخاطر كمبود نان در مضيقه افتادند.
مردم و بخصوص زن ها هر جا كه شعاع السلطنه را مي ديدند لب به اعتراض مي گشودند اما وي به جاي تصميم صحيح در رفع اين مشكل فشار را بر نانواها مي افزود بطوري كه يك روز از دروازه اصفهان مي گذشت جمعيت زيادي را در مقابل يك نانوائي ديد در همانجا نانوا را خواست و بخاطر اينكه نان بيشتري نپخته است حكم كرد تا جلو مردم گوش نانوا را بريدند و روزي ديگر حكم كرد كه دست هاي نانوائي را با ميخ به ديوار كوبيدند و نانواي ديگري را كه پيرمردي بود ريش تراشيدند و در بازار گرداندند و علاوه بر اينها به استاد خبازان گفته بود كه همه دكان هاي نانوائي بايد به قدر كافي نان بپزند و الا تو را هم خواهم كشت و آقا كاكا استاد خبازان نيز به خاطر اين كه حكم ظالمانه و نبودن گندم، شبانه به خوردن ترياك اقدام به خودكشي كرد و تعدادي از نانوايان هم از ترس مغازه ها را بستند و در سيد مير محمد بست نشستند.
افراد حكومت به هر ترتيب كه مي توانستند گندم و جوئي را كه مردم كاشته بودند ضبط و در انبارهاي ديواني انبار مي كردند بطوريكه قيمتيك من جو به يك قران رسيد و حتي يك من جو براي خوراك حيوانات در شهر پيدا نمي شد. مدتي بعد حكومت گندم هائي را كه به زور از مردم با قيمت خرواري هفت تومان گرفته بود با قيمت خرواري 14 تومان به فروش رساند و اين باعث بالاتر رفتن قيمت ها شد.
كم كم كه نارضايتي مردم در شهر بالا مي گرفت شعاع السلطنه حكم كرد تا در بعضي جاهاي شهر تاوه هائي را قرار دهند و نان زندي بپزند تا مثلاً مشكل نان حل شود كه اين كار نيز چند روزي بيشتر نپائيد و تاوه ها را جمع كردند. نارضايتي علما و مردم تا آنجا بيشتر شد كه علناً عليه حكومت حرف مي زدند اما حاكمان شهر بجاي حل مشكل به زور از مردم رضايت نامه جمع مي كردند و به تهران مي فرستادند. در اين ميان بين شعاع السلطنه و معتمد السلطنه وزير وي نيز اختلاف افتاد و باعث بهم ريختگي بيشتر كارهاي شهر گرديد. يكي ديگر از عوامل مهمي كه باعث نارضايتي مردم شد اين بود كه شعاع السلطنه املاك مردم را بزور از آنان مي گرفت و حتي دهاتي را كه عده اي در زمان ناصر الدين شاه خريده بودند از آنان پس گرفت. اين وضعيت ادامه داشت تا بالاخره روز دوشنبه 27 ذيقعده مردمي كه بجان آمده بودند تمام دكانها، بازارها و كاروانسراها را بستند و در مسجد نو، ميدان توپخانه و تلگرافخانه جمع شدند و با فريادهاي ياعلي و شعارهاي ما حاكم نمي خواهيم اعتراض خود را علني كردند اين وضعيت تا دو روز بعد ادامه داشت تا اينكه عصر روز بيست و نهم تلگرافي از تهران رسيد كه : حضرت والا شعاع السلطنه به جهت سفر اعليحضرت همايوني « مظفر الدين شاه » به فرنگستان لازم است معجلاً به تهران بياييد و قوام الملك معتمد السلطنه نايب الحكومه باشند تا حاكم معين شود و امر گراني نان و غيره هم همه را قوام الملك درست كند. اما شعاع السلطنه دوباره سعي كرد با ايجاد دو دستگي بين دو گروه از مردم و علما اعتراض آنان را بشكست بكشاند كه اين نيرنگ نيز با هوشياري مردم خنثي شد. در روز جمعه سوم مجدداً تلگرافي محرمانه به شعاع السلطنه رسيد كه « فوراً حركت كنيد ولي اگر يك نفر از مردم دماغش خون بيايد مسؤول دولتي خواهيد بود» با رسيدن اين تلگراف شعاع السلطنه شبانه از شهر بيرون رفت. اما مردم مي گفتند تا زماني كه حاكم جديد از تهران نيايد و به وضع ما رسيدگي نكند از مسجد بيرون نخواهيم رفت. تا اينكه بالاخره عصر روز دوشنبه ششم ذي حجه معتمد السلطنه نماينده اي پيش علما فرستاد كه من سند مي دهم كه تا دوشنبه آينده نان را براي مردم ارزان كنم و علما نيز قبول كرده سندي از او گرفتند كه تا هفته بعد نان تنوري را يك من 4 عباسي و نان سنگك يك من هفت صد دينار و نان تاوه اي يك من ده شاهي به مردم بدهند و با گرفتن اين سند مردم از مسجد بيرون آمدند و متفرق شدند اما آدم هاي شعاع السلطنه تا روزهاي بعد نيز سعي به آشوب كشيدن شهر مي كردند و خود وي نيز بيش از سي هزار تومان نيز بابت ساختمان واقع در ارگ به گچ كوب و آجر پز بدهكار بود كه با رفتنش از شهر هيچ كدام را پرداخت نكرد.
شعاع السلطنه بعد از عزل از حكومت شيراز در سال 1320 هـ.ق مدتي در تهران رئيس ديوانخانه بود و در اين سالها كه دوران اوج گيري نهضت مشروطه نيز بود به خاطر رقابتي كه با محمد علي ميرزا وليعهد داشت خيال پادشاهي را در سر مي پروراند اما بعد از تاجگذاري محمدعلي شاه با خوي خود كامگي كه در همه خاندان قاجار بود هر دو بناي مخالفت با مشروطه را گذاردند و حتي محمد علي شاه سعي كرد با كمك شعاع السلطنه از دكتر اعلم الدوله پزشك مخصوص مظفر الدين شاه نامه اي را بگيرد مبني بر اينكه شاه هنگام نوشتن فرمان مشروطيت از سلامت كافي برخوردار نبوده و فرمان مشروطه ارزشي ندارد اما باخودداري اعلم الدوله، در اين كار نيز ناموفق ماندند و بالاخره شعاع السلطنه در كنار محمدعلي شاه مخلوع بارها سعي كرد به تهران حمله كند و مشروطيت را از بين ببرد كه به گواهي تاريخ در كار خود شكست خوردند