درخت چنار: اين درخت عمري طولاني دارد و در اصفهان به خوبي عمل آمده و رشد ميكند. عمر اين درخت گاهي به چندين قرن ميرسد. ارتفاع آن گاهي به بيش از 20 متر ميرسد و شاخههاي انبوهي پيدا ميكند. برگهاي درخت چنار مانند كف دست پهن ميباشد، سايه آن بسيار لذّت بخش است و هواي اطراف خود را لطيف مينمايد. چوب آن در نجاري مصارف زيادي دارد. قطر تنه اين درخت گاهي به بيش از دو متر ميرسد و به مناسبت رشد سريع، در باغها نزديك ديوارها، به صورت منظّم در فواصل زياد كاشته ميشود كه هر چند سال يكبار آن را كفبُر نموده، به فروش ميرسانند. ولي ديري نميپايد كه مجدداً رشد كرده و بلند ميشود.
در اين قسمت چند نمونه از درختان چنار قديمي اصفهان را كه شهرت قابل توجهي دارند و قرنها دوام داشتهاند، معرفي ميكنيم:
چنار امامزاده اسمعيل:اين چنار در شرق خيابان هاتف قرار داشته است كه مربوط به زمان صفويه و در زمان شاه صفي كاشته شده ولي با كمال تأسف چندين سال قبل بريده شد.
چنار گلدون: اين چنار مربوط به زمان صفويه است. مردم بومي و اهالي روستاهاي نزديك اين چنار كهن، به اين درخت اعتقاد قلبي داشته و جهت اجابت دعاي خود به آن پارچه ميبستند اين چنار كهن و مقدس نيز بريده شده و در حال حاضر وجود ندارد.
چنار دستگرد: اين چنار در دستگرد خيار، واقع در جنوب غربي اصفهان كاشته شده كه مربوط به دوران صفويه و زمان شاه عباس است. درون تنة اين درخت قطور كه در طول قرون پوك شده، قهوهخانه ساخته بودند و مردم در ايواني كه در اطراف آن ساخته شده بود مينشستند و به نوشيدن چاي و كشيدن قليان ميپرداختند.
چنار زهران: اين چنار قطور و كهن كه شاخههاي انبوهي دارد در روستاي زهران واقع در بلوك ماربين – از مناطق بسيار حاصلخيز غرب اصفهان – قرار دارد. براي حفاظت از آن اطراف اين چنار را بستهاند و اتومبيلها از دو طرف آن تردّد مينمايند. اهالي اين چنار را به نام خواجه خضر مينامند و معتقدند كه «صاحب كرامت» است. هنوز اين درخت كهن پابرجاست و مردم نسبت به آن احترام فراوان قائل هستند. اين چنار هم مربوط به دوران صفويه است.
چنار باغ زرشگ: اين چنار مشهور در جنوب سي و سه پل و ابتداي خيابان چهارباغ بالا بوده و تا چند سال پيش هم وجود داشت. اين درخت مربوط به دوران صفويه بوده و به نام چنار شاه عباسي شهرت داشته است. قطر تنه اين درخت چنار بوده كه كارگران كارخانه داخل آن غذا و چاي طبخ ميكردهاند.
چنار آپادانا: اين چنار كهن در خيابان آپادانا در مدخل كوچهاي در ضلع شمالي خيابان قرار دارد. قطر تنة درخت و شكافهاي عميق تنة آن حكايت از عمري طولاني و سوابقي ممتد دارد.
چنار دارالبطيخ: اين چنار كهن مربوط به دوران صفويه و در محلّه بيدآباد – در منطقه شمال شهر – قرار داشته است اين درخت تاريخي به نام چنار لُرها نيز شهرت داشته است.
چنار پاچنار: بعضي از قصبههاي اصفهان كه در آن چنار شاه عباسي وجود داشته به مناسبت عظمت آن درخت، قصبه به نام پاچنار تغيير نام يافته است. از جملة اين قصبهها سيچان را ميتوان نام برد كه به علت وجود چند چنار قطور و كهن و شاخص از سيچان به پاچنار و يا پاچنار سيچان تغيير نام پيدا كرده است. اين قصبه قديمي و معروف در مشرق محلّه جلفا، كنار خيابان حكيم نظامي قرار دارد و بخش زيادي از سبزيجات اصفهان در زمينهاي زراعي و حاصلخيز اين محل توليد ميشود.
*****
علاوه بر چنارهاي ذكر شده چنارهاي متعدد ديگري در اطراف و اكناف اصفهان وجود داشته كه از قدمت بسيار برخوردارند، جمله در طول مسير چهارباغ از دروازه دولت به سمت جنوب تا دامنة كوه صفه چنارهاي قطور و بزرگي بوده كه متأسفانه تعداد زيادي از آنها در زمان حكومت ظل السلطان به طمع فروش چوب آن بريده شده و تعداد ديگري نيز به مناسبت احداث خيابانها و بناي خانههاي مسكوني قطع گرديدهاند.پس از درخت چنار، در بسياري از باغهاي بزرگ، درخت نارون – كه در لهجة اصفهاني به درخت «وِسك» هم شهرت دارد – كاشته ميشود. اين درخت ارتفاع چنداني ندارد ولي به علت وجود شاخههاي زياد، داراي ساية بسيار مطلوبي است. شاخههاي درخت مانند چتري بزرگ است كه احتياج به فضاي زيادي دارد. اين درخت معروف در اوايل بهار گلهاي زرد رنگي ميدهد كه به آن پولك يا اشرفي ميگويند و با نسيم ملايمي از درخت جدا شده، در اطراف پراكنده ميشود. به همين مناسبت در معابر و منازل از اين درخت كمتر استفاده ميشود.
*****
از درختان ديگر اصفهان كبوده را ميتوان نام برد. اين درخت كم قطر و بسيار بلند را بيشتر جهت كاربرد چوب آن براي مصارف نجّاري در بيشهها و باغها ميكارند و گاهي چند هكتار زمين را به كاشتن اين درخت اختصاص ميدهند. گاهي ارتفاع اين نوع درخت به حدود 20 متر مي رسد. از درختان ديگر اصفهان ميتوان: زبان گنجشك، تبريزي، سمرقند، بيد، صنوبر و كاج را نام برد.
استان
: اصفهان