نگاهي كوتاه به شهر زيباي شيراز
نگين درخشان فرهنگ و تمدن ايران زمين و يكي اززيباترين و نام دارترين مناطق ايران است. شيراز با سابقه تاريخي منحصر به فرد خودمجموعه*اي از تمدن باستاني جهان را در برداشته، وارث تمدن اقليم پارس و نشانه اي ازهويت باستاني و سهم بسيار ارزشمند ايران در تمدن و فرهنگ جهان است. شيراز با موقعيتخاص جغرافيايي خود كه سه فصل از فصل هاي سال، هوايي بهاري دارد؛ سرزمين شعر و شاعرينيز هست و دو مرواريد بزرگ ادبيات جهان ( سعدي و حافظ) زادگاه اين سرزمين هستند وآرامگاه آن ها محفل هنردوستان است. شيراز با مناطق اطراف آن يعني تخت جمشيد، نقشرستم و شهرهاي ديرينه يكي از قديمي ترين مجموعه هاي تمدني جهان است و آثار تاريخياطراف آن كه از عظيم ترين آثار باقي مانده در جهان است به تمدن كهن ايران، اعتباريخاص داده است.آثار پرافتخار زمان هخامنشي ها و ساساني*ها، نمايش*گر ذوق*حجاري،معماري،كاشي*كاري، نقاشي و مجسمه سازي مردم فارس پيش از اسلام است. بعد از اسلامنيز فارس ها به خصوص مردم شيراز به شيوه ديرين خود، در كسب هنر و آفريدن صنايع دستيكوشش فراوان به كار برده اند و در اين راه بسيار موفق عمل كرده اند. هنرمندانشيرازي در تاريخ هنر ايران در خط و تذهيب، جلوه سازي و گل و بوته سازي،معماري و گچبري، خاتم سازي و نقره كاري، ابريشم دوزي، قالي*بافي و منبت كاري از نام داران وسرآمد هاي اين هنر به شمار مي*رفته*اند. امروزه نيز اين منطقه به لحاظ صنايع دستيبسيار قوي عمل مي كند و خاتم كاري، منبت كاري، معرق كاري، قالي بافي، پارچه بافي،نقره كاري، مسگري و بافت گليم هاي زيبا از مهم ترين صنايع دستي شهرستان شيراز محسوبمي شود.
بافت قالي در شهرستان شيراز از سابقه اي طولاني برخورداراست. در تجارتفرش، تمام قالي هاي ناحيه فارس (جنوب غربي ايران) را تحت عنوان قالي شيراز نام ميبرند كه به طور كامل در صنايع دستي استان فارس توضيح داده شده است. بخشي از فرشينههاي خمسه هم كه به شيرازي معروفند، از نظر جنس متوسط است و به جز بافندگان خمسه،بافندگان روستاهاي غير عشايري نيز آن را مي بافند. اين بافته ها نيزبه نام قاليچههاي شيرازي مشهورهستند و به كشورهاي ديگر نيز صادر مي شوند.
پارچه*هاي ابريشمي،نخي و پشمي شيراز و ظروف مسي و نقره كاري اين منطقه نيز از شهرت به سزايي برخورداربوده و گليم بافي هم در اين ناحيه شهرت زيادي دارد. صنايع دستي شهرستان شيراز ازجمله صادرات اين شهرستان به شمار مي آيد. خاتم كاري مهم ترين و مشهور ترين صنعتدستي شهرستان شيراز است. خاتم كاري يكي از هنرهاي با ارزشي است كه در شرق وجود داردو مهم ترين صنعت دستي فارسي است كه بهترين نوع آن در شيراز توليد مي *شود. از گذشتهخاتم سازي اطلاع زيادي در دست نيست، زيرا مواد اوليه خاتم بيش تر چسب و چوب است واين دو ماده بر اثر مرور زمان از بين مي روند. با اين همه در مكان هايي كه از نظرمردم جنبه تقدس داشته، به خاتم هايي بر مي خوريم كه قدمت دويست تا سيصد ساله دارند. تصور مي شود هنر خاتم سازي براي اولين بار در شهر شيراز به وجود آمده و مركزاصليخاتم كاري در شيراز باشد. شايد بهترين نمونه اين هنر درعصر حاضر، ميز خاتمي است كهدر نمايشگاه جهاني بروكسل (سال 1958) مدال طلا را نصيب خود كرد. كهن ترين نمونه خاتم كه در دست است متعلق به دوره صفويه اين اثرمربوط به بقعه شاه نعمت الله ولي در ماهان كرمان است. در خاتم كاري هايشيراز بيش تر گل هاي كوچك و ستاره هاي درخشاني كه از مواد مختلف تركيب يافته اند،ديده مي شود.( قطعات كوچك منظمي از ني، مس، قلع، چوب، عاج بريده و آن ها را رويسطحي كه قبلا سريشم زده اند، مي چسبانند.) خاتم كاري بيش تر در روي رحل و صندوقچههاي كوچك و جعبه هاي آرايش صورت مي گيرد و نيز ممكن است به موجب سفارش، اشياء بزرگتر از قبيل ميز و صندلي و غيره را نيز خاتم كاري نمايند. درخاتم هاي گران قيمت قسمتهاي فلزي خاتم از طلا يا نقره تشكيل مي شود و به جاي استخوان در ساخت آن ها عاج بهكار مي رود. مرغوب ترين نوع خاتم، نوعي است كه پره وارو ناميده مي شود و نوع ديگريهم هست كه به سيم دار مشهور است. چوب، فلز، استخوان و رنگ سبز، مواد و مصالح خاتمسازي را تشكيل مي دهند. انواع وسايل و ابزار اين رشته عبارتند از: رنده كه پشت خاتمرا بسيار ظريف مي تراشد، تنگ هاي گوناگون نظير تنگ مثلث سابي، سيم سابي، پره ساب،گل ساب و توگلو ساب، اره، اره سرقطع كن كه سر چوب ها يا گل خاتم را قطع مي كند،سوهان كه انواع مختلف دارد، پرگار، گونيا، چكش، گاز انبر، مغاز و پرس.
منبتكاري از صنايع و هنرهاي دستي شيراز است. واژه منبت به معناي كنده كاري روي چوب استكه سابقه اي ديرينه در شهرستان شيراز دارد. شايد بتوان آغاز تاريخ منبت كاري رازماني دانست كه انسان نخستين بار با ابزاري برنده چوبي را تراشيده است. مهم ترينماده اي كه روي آن منبت كاري مي كنند چوب است. چوب منبت كاري بايد محكم و بدون گرهباشدو براي اين منظور از چوب هاي آبنوس، فوفل، بقم، شمشاد، عناب و گردو استفاده ميشود. شناخت راه چوب يكي از مهم ترين اصول كار است و عاج، صدف و استخوان از ديگرمصالح مورد استفاده در هنر منبت كاري است.
معرق كاري يكي ديگر از صنايع روي چوبو با اهميت شيرازي هاست كه شيوه جديد آن، پديده تازه اي در ايران است و عمري پنجاهساله دارد. معرق در اصل بر تكه هاي ريزي از كاشي اطلاق مي شود كه در كنار هم چيدهمي شوند و فرم هاي مختلفي را تشكيل مي دهند. اين نوع كاشي براي تزيين داخل و خارجگنبدها و سردر مساجد به كار مي رفته است. معرق كاري در قرن ششم هجري يعني در دورهسلجوقيان به سمت كمال رفت و متداول شد. در شيوه تازه معرق روي چوب كه به تازگي ازمنبت كاري جدا شده، طرح مورد نظر روي چوب زده مي شود و به وسيله مغار خالي شده و بهجاي آن تكه هايي به همان اندازه از چوب هاي مختلف يا عاج، جاگذاري مي شود. پس از بهوجود آمدن اره مويي هاي بسيار باريك، معرق روي چوب وارد مرحله جديدي شد و هنري باظرافت و اعجاب آور به وجود آمد. در اين مرحله جديد با قرار دادن قطعات مختلف ازقبيل صدف، عاج، استخوان، فلز و چوب هاي مختلف رنگي در كنار يكديگر، معرق ايجاد ميشود. معرق كاري هاي شيراز از جمله صنايع دستي صادراتي اين شهرستان به شمار ميآيند
ايلات عمده اي در بخش هاي تابعه اين شهرستان به زندگيكوچ نشيني مشغول هستند. ايل قشقايي در محدوده شمال و شمال غربي شيراز رفت و *آمد ميكنند و طوايف عمده آن كشكولي دره شوري، شش بلوكي، قراچه اي فارسيمدان، عمله و لبومحمدي هستند. اين ايل در حال حاضر اهميت و نفوذ سابق خود را از دست داده و دارايايلخان نيست. ايلات خمسه نيز بيش*تر در قسمت هاي خاوري و جنوب خاوري شيراز رفت وآمد مي كنند و شامل 5 ايل هستند به نام هاي اينانلو، بهارلو، عرب، نفر و باصري. مردم شهرستان شيراز آريايي نژاد بوده و اهالي اين شهرستان داراي زبان فارسي با گويشويژه شيرازي هستند كه به زبان فارسي اصيل نزديك*تر است. تقريبا 97 درصد شهرستانشيراز مسلمان و شيعه مذهب بوده و 3 درصد ديگر را نيز ساير اديان تشكيل مي*دهند.
جاذبه هاي تاريخي متعدد كه در گوشه و كنار اين شهرستان پراكنده شده اند، نشاناز اهميت و عظمت اين منطقه در دوره هاي باستاني، اسلامي و معاصر دارند. آرامگاهكوروش كبير كه در دشتي پهناور قرار گرفته و از سنگ هاي سفيد رنگ ساخته شده و قدمتآن به دوره هخامنشيان مي رسد، مسجد جامع عتيق كه از كهن ترين مسجد هاي استان فارس وشهرستان شيراز است و قدمت آن به دوره هاي اوليه اسلام مي رسد، مسجد وكيل كه ازشاهكارها و آثار پر ارزش دوره زنديه است و دروازه قرآن كه از شهرتي جهاني برخورداراست، نمونه هايي از آثار دوره هاي مختلف در شهرستان شيراز به شمار مي*آيند.
بازار وكيل شيراز كه داراي ويژگي هاي خاص و زيبايي خيره كننده*اي است به همراهباغ هاي مشهوري چون باغ عفيف آباد (باغ گلشن) و باغ ارم* كه از مشهور ترين باغ هايايران در جهان است، در اين شهرستان واقع شده*اند. نارنجستان قوام از ديگر بناهايارزشمند منطقه است كه در آن اثر هفت هنر ايراني، (گچ بري، نقاشي سنتي، آينه كاري،آجركاري، سنگ تراشي، معرق كاري و منبت كاري) قابل مشاهده است. شهرستان شيراز ازطبيعت بسيارغني، جذاب و ديدني نيز برخوردار است و وجود جاذبه هايي چون تنگ بوان باطبيعت زيباي پيرامونش، پارك ها و گردش*گاه هاي طبيعي چون گردش*گاه ميان كتل كهزيستگاه گوزن زرد ايراني است، درياچه هاي زيبايي چون درياچه پريشان، چشمه هاي متعددچون چشمه رچي، دره هاي سر سبز و ... سبب شده اند كه اين شهرستان توانمندي هاي قابلتوجهي را در زمينه جاذبه هاي طبيعي داشته باشد و همراه با جاذبه هاي منحصر به فردتاريخي خود، همواره پذيراي طبيعت دوستان و ايرانگردان باشد.
/rss_orb2_green.png)
